Okrugli sto o prirodnim vrijednostima Golije

Juče je u nikšićkom hotelu ,,Onogošt“ održan okrugli sto ,,Prirodne vrijednosti Golije – preporuka za zaštitu“ na kome se razgovaralo o inicijativi za eventualno kandidovanje ovog područja za NATURA 2000 mrežu evropskih zaštićenih područja. Uvodne riječi su imali g-đica Ivana Vojinović, pomoćnica Ministra za životnu sredinu, g-đa Lidija Šćepanović, pomoćnica direktorice Agencije za zaštitu žicvotne sredine, g-đa Nataša Kovačević, koordinatorka mreže Natura 2000 Info centar, mr Luka Mitrović, predsjedavajući Savjeta za zaštitu životne sredine SO Nikšić, g-đa Nataša Bakić, zamjenica načelnice Službe za zaštitu životne sredine opštine Nikšić i dr Drago Perović, predstavnik Odbora za zaštitu Golije, kao i specijalni gost prof.dr Milan Božović.

Ovom prilikom predstavljena je i publikacija ,,Golija – prirodne vrijednosti preporuka za zaštitu, NATURA 2000 u Crnoj Gori“ , koja sadrži i SWOT analizu životne sredine ovog područja.

U diskusiji su učestvovali i projektni tim Ministarstva za održivi razvoj i turizam koji radi istraživanja na terenu za potrebe NATURA 2000, članovi Savjeta za zaštitu životne sredine SO Nikšić, kao i predstavnici nevladinih i organizacija Društvo mladih ekologa Nikšić i FORS Montenegro.

Svi učesnici su se složili da područje planina Golije treba biti istraženo u dijelu biodiverziteta, što su i najavili iz resornog Ministarstva, kao i da je proces EU intergacija dobra prilika da se na teritoriji opštine Nikšić zaštite područja koja imaju preduslove za to. Takođe, istaknuta je spremnost i neophodnost za unapređenje međusektorske saradnje kako u dijelu NATURA 2000, tako i drugih inicijativa iz oblasti zaštite životne sredine.

Ukoliko saznanja sa terena potvrde najave naučnika o bogatstvu biljnih i životinjskih vrsta bilo bi potrebno zaustaviti sve radnje koje ugrožavaju životnu sredinu.

Projekat ,,Prirodne vrijednosti Golije – preporuka za zaštitu“ dio je regionalnog projekta ,,Partnerske akcije za zaštitu biodiverziteta zapadnog Balkana“, kojeg realizuju Mladi istraživači Srbije, WWF, Green Home i Sunce iz Splita a finansira Evropska Unija.

Biljana Panjkovic: We expect one third of Serbia to become part of Natura 2000

Serbia is just starting to work on Natura 2000. There is a hard work ahead of us, above all finding finances

The director of Institute for Nature Conservation of Vojvodina Province, Ph.D. Biljana Panjkovic will take care of the process of implementation of Natura 2000 in Serbia. We have talked in a relaxed atmosphere of National park Krka in Croatia, where Biljana came with Serbian and Montenegrin colleagues for a study tour of “Partnership Actions for Biodiversity Protection in Western Balkans” project.

As I hear, you’re the top expert for Natura 2000 in Serbia!

Well, maybe I’m not that much a top expert… But as we are in the process of pre-accession to the European Union, we have condition to implement Natura 2000 to become a member state. Since we’re already late in comparison with the other countries from the region, Ministry of Environment, Mining and Spatial Planning formed the working group to make an action plan and to coordinate all activities to implement Natura 2000 in Serbia. I am the head of that working group that consists of experts who are considered to be relevant to Natura 2000: experts in the field of ornithology, habitats, species... They will form their own teams with the experts and scientists they find most relevant, and the persons who will map their results. We think that there should be involved all academic institutions, professional institutions, NGOs, various individuals… all the people that have data on species and habitats. This project starts this year, which includes preparatory phase, but most of the work refers to the period of 2012-2015, when the mapping of habitats and species is planned, as well as the checking of existing data. After that preliminary list will be prepared and send to the European Commission for negotiations.

Have you already started to work?

We have started! The working group was formed, as well as the Council. We are developing the action plan that has to be adopted, and then we need to go full speed ahead if we want to have a result – and we want that! We also have a great support of our Ministry and the Government of the Republic of Serbia. There have been several projects related to the mapping of habitats and species, and those related to certain protected areas such as Special Nature Reserve Zasavica. Currently, there is a Twinning project in collaboration with the Austrian Agency for Environmental Protection. It is a consulting service; they estimate the state of nature and raise the capacity of administrations and NGOs that are recognized for their performance in the field of nature protection. First results have already been achieved on the basis of current knowledge; we have identified potential areas of special protection for birds and migratory species (SPA). The transfer of experience is helpful, but it is still related to a small number of people. We have used the recommendations from the Twinning project as a basis for drafting an action plan on establishing Natura 2000 in Serbia. We have planned about ten years to work on Natura 2000. In the fifth, sixth year we might have a preliminary list of areas. At that time we should start working on a variety of manuals for monitoring and management. Actually, we don’t have any manuals for species and habitats, this is the first thing we need to do.

There would be some manuals still this year thanks to the project “Partnership Actions for Biodiversity Protection in Western Balkan”!

That’s great! We will use them, as well as we use brochures prepared by the State Institute for Nature Protection in Croatia and their book on habitats. Of course, we have our own specific habitats and species and we need to take care which of them shall be included in the list…

Do you have any idea how much of Serbia would be protected through the Natura 2000 network?

Well, since the Institute for Nature Conservation is responsible for nature protection of Vojvodina province, I can tell you only the data for Vojvodina. 5.98% of the area is under protection in Vojvodina. What is foreseen for protection, including those areas that are in the audit assessment of natural values for which protection has been established, there won’t be more than 11% protected. If we add to this figure habitats that were identified - some 520 habitats - we get another 6.5%. Therefore, in Vojvodina there can’t be more than 17,5% of ecological network. In the whole Serbia that percentage should be higher. 5,96% of Serbia is protected, and that is little. Some studies are completed and they say it will be 8.3% by 2012. Therefore, for the whole of Serbia, it could be over 30%. There are many mountainous areas that are abandoned, people have gone to the cities, there are no many villages, and they have small population so it should all fit ... But all this requires a lot of field work, and not just a question of how much per cent will be protected, but what kind of protection it would be. We will have to establish a monitoring to keep track of whether it's good and what needs to be changed.

Do you expect any difficulties in this process?

Of course, first of all I expect difficulties with finances. We have some modest funds that the state has set aside for this year, but we should try to apply for various funds. The state would have to provide a part of necessary funds as well as the minimum 15% participation, in funds. Natura is the national interest and I expect help from all. All those who have information are welcome. In Serbia, Emerald network is established and the establishment of a national ecological network is also in progress. To make the proper proposal of some site and to implement Natura 2000, we need to include all state areas and consider it as a whole. The obtained data have multiple purposes, not only for Natura, but also to establish a monitoring. In my knowledge, last detailed surveys of vegetation in Serbia, which are crucial for habitats mapping, were done in 1980's and weren't completely finished. Realistic assessment of the situation brings us tangible savings in future years.

What shall be the role of NGOs in the process of designation of Natura 2000 sites?

Many non-governmental organizations are engaged in scientific research, especially ornithological organizations. More or less all the data related to birds can be found with them. So without their participation we can’t do anything. There are NGOs that work with habitat mapping and data. We also have a student society that, with very little training, can do mapping. I count on all of them! Many scientific professionals work on another projects that must be completed first, but there are many biologists who have no work at the time. I believe they would gladly join us with just a little training.

Are you in touch with colleagues from Slovenia and Croatia?

Institute for Nature Conservation of Vojvodina Province is in contact with the State Institute for Nature Protection in Croatia. Their team was in visit at the Institute for Nature Protection of Serbia in Belgrade where we met. I hope to develop close cooperation with them. They can’t disclose details, but we can sure use their methodology. We are also familiar with the experiences of our colleagues from Hungary. We can certainly use examples of good practice from our neighbour countries.

As far as I know, you don’t even have directives translated into Serbian...

I don’t know that, but certainly, if we don’t have that, directives need to be translated. We have formed a group that is engaged in writing projects. Some people from the ministry shall become part of that group. In the group there would be project managers who will know when some project occurs and when the applications should be sent. I hope that this team of people will apply on time for these funds.

Do you have an idea what shall be added to the annexes of directives of Serbian endemic species?

At this point I couldn't say something like that. In any case, it will be something that is characteristic only for us.

Petra Boic Petrac, WWF

Why Environmental NGOs like EU? Maybe because of operating grants to European environmental NGOs?

For development and implementation of EU environmental policy there is a need for broad dialogue with stakeholders, NGOs also participating in preparatory work and expert groups and conduct research and studies. It is important that NGOs are able to take part in such a dialogue since they have a good understanding of public concerns on the environment. Their presence is important to provide a sound balance in relation to the interests of other actors.

Therefore, the LIFE+ Regulation provides funding of "operational activities of NGOs that are primarily active in protecting and enhancing the environment at European level and involved in the development and implementation of Community policy and legislation" (Annex 1 to the Regulation).

This funding is targeting non-profit making and independent environmental non-governmental organisations active at a European level.

Regarding the application procedure and selection:

· Calls for proposals are published once a year.

· The next application round for grants for 2012 is to be published in autumn 2011.

· The applications are evaluated according to a number of criteria based on their contribution to the priority areas of the 6th Environmental Action Plan (climate change, nature and biodiversity, environment and health, natural resources and waste and horizontal issues).

More info http://ec.europa.eu/environment/funding/intro_en.htm

Andrea Stefan, WWF

Biljana Panjković: Očekujemo da će trećina Srbije biti deo Natura 2000 ekološke mreže

Srbija tek počinje raditi na Natura 2000. Predstoji nam težak rad a pre svega pronalaženje financija

Direktorica Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode, doktorica Biljana Panjković brinut će o procesu implementacije ekološke mreže Natura 2000 u Srbiji. Razgovarali smo u opuštenoj atmosferi Nacionalnog parka Krka, gdje je Biljana u maju bila na studijskom putovanju u Hrvatsku koje je dio projekta „Partnerske akcije za zaštitu biodiverziteta na zapadnom Balkanu“.

Vi ste, čujem, tata-mata za Natura 2000 u Srbiji!

- Nisam baš tata-mata za Naturu... No, budući da imamo uslov za pristup EU da uradimo Natura 2000 za Republiku Srbiju, mi smo u tom procesu pretpristupa Europskoj uniji. Budući da kaskamo s tim poslovima, u odnosu na druge države u regionu, Ministarstvo životne sredine, rudarstva i prostornog planiranja formiralo je radnu grupu na čelu koje se nalazim ja, da napravi akcioni plan i da iskoordinira sve aktivnosti na sprovođenju Natura 2000 u Srbiji. Tu grupu čine stručnjaci koji se smatraju merodavnima za Natura 2000: stručnjaci iz oblasti ornitologije, staništa, stručnjaci za vrste… Oni će formirati ekspertske timove i uzeti stručnjake i naučnike koje smatraju merodavnima kao i osobe koje će to kartirati. Mišljenja smo da tu trebaju da budu uključene sve naučne institucije, stručne ustanove, nevladine organizacije, razni pojedinci… svi oni koji imaju podatke o vrstama i o staništima. Projekat kreće ove godine, koja obuhvata neku pripremnu fazu, a najveći dio poslova se odnosi na 2012. – 2015., kad bi se vršilo kartiranje staništa i vrsta, provera postojećih podataka i sl.. Posle toga se radi pripremna lista koja bi se slala Evropskoj komisiji za pregovore.

Jeste li već počeli s radom?

- Započelo se, formirana je radna grupa i Savet. U izradi je akcioni plan, koji treba usvojiti, a potom treba krenuti punom parom, ako želimo da imamo rezultat, a mi to želimo. Imamo i veliku podršku našeg ministarstva i Vlade RS. Bilo je nekoliko projekata vezano za kartiranje staništa i vrsta, i oni se odnose na pojedina zaštićena područja npr. Specijalni rezervat prirode Zasavica. Trenutno se radi twining projekat u suradji s austrijskom Agencijom za zaštitu životne sredine, radi se o konsultantskim uslugama, procenama stanja i podizanju kapaciteta administracije i NVO koje su prepoznate po svojim rezultatima iz oblasti zaštite prirode. Prvi rezultati su već postignuti i na osnovu dosadašnjeg znanja identifikovana su potencijalna područja posebne zaštite za vrste ptica i migratorne vrste (SPA). Prenos iskustva je od koristi, ali ona se ipak odnose na određen broj ljudi. Preporuke sa ovog projekta poslužile su nam kao osnova za izradu akcionog plana na uspostavljanju Natura 2000 u Srbiji. Planirali smo desetak godina rada za Naturu, s time da bismo u petoj, šestoj godini imali preliminarnu listu područja a onda bi se već radilo i na raznim priručnicima za monitoring, za upravljanje. U suštini mi nemamo uopšte ni priručnike za vrste i staništa, prvo to treba da napravimo.

Imat ćete nekoliko priručnika zahvaljujući projektu „Partnerske akcije za zaštitu biodiverziteta na zapadnom Balkanu“!

- To je odlično! Dobro će nam doći, kao što nam dobro dođu i brošure koje je pripremao hrvatski Zavod za zaštitu prirode i njihova knjiga o staništima. Naravno, imamo svojih specifičnosti i moramo voditi računa koje ćemo vrste staviti pored ovih koje moramo da stavimo, koja ćemo svoja staništa predložiti…

Imate li viziju koliko će Srbije biti zaštićeno kroz Natura 2000?

- Mogu vam reći za područje AP Vojvodine –budući da je Pokrajinski zavod za zaštitu prirode zadužen za zaštitu prirode na području AP Vojvodine. Pod zaštitom se nalazi 5,98% područja Vojvodine. Ono što je predviđeno za zaštitu i ona područja koja se nalaze u reviziji vrednovanja prirodnih vrednosti zbog kojih je uspostavljena zaštita, nema više od 11%. Ako se tome pridodaju staništa koja smo evidentirali, nekih 520 staništa, to je još nekih 6,5%. Dakle, ne može biti obuhvaćeno ekološkom mrežom više od 17,5% u AP Vojvodini. U celoj Srbiji taj bi procenat morao biti veći Pod zaštitom se nalazi 5,96%, što je malo. Neke studije se dovršavaju i kažu da će biti 8,3% do 2012., , za celu bi Srbiju moglo biti preko 30%. Ima puno brdsko-planinskih područja koja su napuštena, ljudi su otišli u gadove, sela su malobrojna, imaju malo stanovništva pa bi se i to moglo uklopiti… No sve to zahteva mnogo terenskog rada, a i nije pitanje samo u tome koliko će procenata da bude zaštićeno, nego i kakva će to zaštita da bude. Moraćemo uspostaviti monitoring da bismo znali da pratimo da li je to dobro i što teba da menjamo.

Očekujete li poteškoće u tom procesu?

- Naravno, pre svega očekujem poteškoće s financijama. Imamo neka skromna sredstva koja je država odvojila za ovu godinu, no moramo se potruditi da apliciramo na različite fondova. Država bi nam morala osigurati deo potrebnih sredstava kao i minimum 15% za učešće, u fondovima. Natura je državni interes i ja očekujem pomoć svih. Svi oni koji imaju podatke su dobro došli. U Srbiji je urađena Emeradl mreža, a radi se i na uspostavljanju nacionalne ekološke mreže. Da bi smo valjano uradili predlog područja i uspostavili Natura 2000 potrebno je obuhvatiti područje cele države i sagledati u celini. Dobiveni podaci imaju višestruku namenu, ne samo za naturu, nego i za uspostavljanje monitoringa, funkcionisanje i korišćenje područja. Koliko znam zadnja detaljna istraživanja vegetacije u Srbiji, na kojoj se zasniva kartiranje staništa, rađeno je 80-tih godina prošlog veka, a i nije u potpunosti završeno. Realna procena stanja nam donosi materijalnu uštedu u narednim godinama.

Kakvu će ulogu imati NVO u procesu određivanja Natura 2000 područja?

- Mnoge nevladine organizacije se bave naučno-istraživačkim radom, naročito ornitološke organizacije. Manje-više svi podaci vezani uz ptice se nalaze kod njih. Tako da bez njihovog učešća ne možemo ništa. Generalno imate i NVO koje rade kartiranje staništa i imaju podatke. Imamo i studentska društva koja uz vrlo malo obuke mogu to da rade. Na sve njih ja računam. Mnogi naučno-stručni radnici imaju neki drugi projekat koji mora da završe, no ima i dosta završenih biologa koji ne rade nigde i koji bi uz malu obuku to savladali i rado se priključili.

Jeste li u kontaktu s kolegama iz Slovenije ili Hrvatske?

Pokrajinski zavod za zaštitu prirode je kontaktu sa Državnim zavodom za zaštitu prirode u Hrvatskoj, oni su bili u Zavodu za zaštitu prirode Srbije u Beogradu i tamo smo se i upoznali i nadam se da ćemo razviti suradnju. Ne mogu nam ustupiti podatke, ali njihovu metodologiju svakako možemo da koristimo. Upoznati smo i s iskustvima kolega iz Mađarske. Svakako ćemo se služiti primerima dobre prakse iz susedskih zemalja.

Koliko znam, vi nemate čak ni Direktive prevedene na Srpski…

- To ne znam, ali svakako, ako ih nemamo, to treba prevesti. Osmislili smo grupu koja se bavi pisanjem projekata, u nju bi ušli ljudi iz ministarstva i ovi projekt menadžeri koji znaju kad se koji projekt pojavljuje i kad su aplikacije. Nadam se da će taj tim ljudi na vreme aplicirati za te fondove.

Imate li već viziju koje će vrste ući na dodatke Direktivama?

- U ovom trenutku ne bih mogla tako nešto reći. U svakom slučaju, biće to nešto što je karakteristično isključivo za nas.

Petra Boić Petrač, WWF

Launch of IPCC's Special Report on Renewable Energy sources and Climate change mitigation (SRREN)

The Special Report on Renewable Energy Sources and Climate Change Mitigation (SRREN) was agreed by the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) (May, Abu Dhabi) – it assesses existing literature on the future potential of renewable energy for the mitigation of climate change.

The Report covers the six most important renewable energy technologies and their integration into present and future energy systems:

• Bioenergy, including energy crops; forest, agricultural and livestock residues and so called second generation biofuels

• Direct solar energy, including photovoltaics and concentrating solar power

• Geothermal energy, based on heat extraction from the Earth‘s interior

• Hydropower, including run-of-river, in-stream or dam projects with reservoirs

• Ocean energy, ranging from barrages to ocean currents and ones which harness temperature differences in the marine realm

• Wind energy, including on- and offshore systems

It also takes into consideration the environmental and social consequences associated with these technologies, the cost and strategies to overcome technical as well as non-technical obstacles to their application and diffusion.

Renewable energy is neither a luxury nor a distraction as it was correctly stressed by José Manuel Durão Barroso, President of the European Commission. It means that this is a policy journey where public and businesses must join.

Let’s start the journey!!

More info: http://srren.ipcc-wg3.de/

Regional meeting “Natura 2000 & Water Framework Directive ”

Regional meeting about links between ecological network Natura 2000 and Water Framework Directive was held at the beginning of July in Podgorica. The meeting was organised within the project “Strengthening the capacity of governments and civil sector in Serbia and in Montengro to adapt to EU nature protection aquis“ funded by Norwegian Ministry of Foreign Affairs.

Participants from governmental and public authorities responsible for water sector and nature conservation in Montenegro, Serbia, Bosnia & Herzegovina, and Croatia were present at the meeting, including the most active members from NGOs alliances that are supporting Natura 2000 – Natura 2000 Info Centre form Montenegro and Natura 2000 Resource Centre form Serbia. NGO members have shown respectful understanding and knowledge about recent situation in the region; they were informed about transposition progress of EU directives and challenges in the implementation.

It was a good opportunity for participants to find out more about objectives of Water Framework Directive (WFD) and Birds and Habitat Directive (BHD), while Mr Sergiy Moroz, from WWF European Policy Office was introducing existing synergy and links between WFD and Natura 2000, as well as deadlines when objectives under the three directives should be reached for all water depending Natura 2000 sites. Together with differences and similarities of directives, some concrete examples were presented – conservation measures and common monitoring system.

Mr Fernando Magdaleno from the Spanish Ministry of Environment, Rural and Marine Affairs introduced examples about management and environmental flows in protected areas & Natura 2000 sites in Spain, as one of obligation that comes with EU Membership.How to reconcile environmental protection and socio-economic development is always an issue, and Ms Angela Klauschen, from WWF Mediterranean Programme office, had explained potential use of exemptions under both, WFD and Natura 2000 sites. It was also shown that EU legislation does not prevent new developments if applied correctly (relationship between HD Art. 6.3 & 6.4 and WFD Art. 4.7).

Example of the Schelde Estuary, at the border of Belgium and the Netherlands, demonstrate that the integrated planning and management at the level of ecosystems allows achieving objectives of the three directives. The participants had opportunity for group work and to exchange information on transposition of EU legislation, and (non)existence of implementation mechanisms at national level, also to identify common constrains.

Countries of the WB region have unique opportunity to use EU experience and to avoid mistakes of other EU countries in order to implement directives faster, more effective, and with less related costs.Working groups had difficult task to identify common priorities and to recommend next steps. This task was successful with a little support from Duška Dimović and Andrea Štefan, both from WWF.
Presentations from the meeting could be downloaded here:http://croatia.panda.org/dinarski_luk/natura_2000_u_srbiji_i_u_crnoj_gori/
Andrea Stefan, WWF

Twinning field visit in Serbia

A five-day field trip to three regions in Serbia, with representatives of different institutions form the sector of nature conservation, as well as from other sectors that are relevant for nature conservation and preparation of Natura 2000 network, was organized within Twinning project in Serbia

Within the Twinning project “Strengthening Administrative Capacities for Protected Areas in Serbia (NATURA 2000)”, that is happening in Serbia at the same time as IPA project “Partnership Actions for biodiversity Protection in Western Balkan”, the filed trip through Serbia was organized in May 2011. The trip included visits to three protected areas – Nature park Stara Planina, Special nature reserve Uvac and Special nature reserve Gornje Podunavlje. Its objective was that attendees learn together about the current situation in protected areas in Serbia, about specific challenges and opportunities, conflicts and ways of cooperation, from protected area managers, local stakeholders and different interest groups.

The participants of the field trip visited various types of protected areas and met on the field people who live and work in these regions to get an impression about current open questions, experiences and challenges regarding each protected area. General impression was that people are starting to realize that they can live in and beside protected areas, and not to be against it. That was clearly shown in the rural areas where several farmers started interesting local initiatives in production, education or direct cooperation with the managers of the protected area by supporting the feeding places for birds. Experts from all sectors stressed out that the value of many habitats directly depends on activities of people which should be directly supported by projects in future.

Clear visions and objectives are a precondition for all management activities regarding Natura 2000. They should be prepared as soon as possible. It was also clearly shown that opinion leaders and other very active people of the region, which introduced and guided the participants, have a key role for the success of regional development. Programs, projects and strategies should take that into account - by establishing network of these people and directly supporting them.

Promocija eko – turizma u Briselu

U svim zemljama učesnicama u programu, najveći problem predstavlja masovni turizam koji ima ogroman pritisak i negativan uticaj na životnu sredinu

U okviru programa P2P (People to People) predstavnici civilnog sektora iz zemalja zapadnog Balkana, Turske i Islanda boravili su u periodu od 20.-23. juna 2011. u studijskoj posjeti Briselu koju je organizovala Evropska komisija (Direktorat za proširenje ) u saradnji sa WWF-om. Ovo studijsko putovanje bila je još jedna prilika da predstavnici organizacija civilnog društva posjete institucije Evropske unije, upoznaju se sa njenom strukturom, procesom donošenja odluka, programima, politikama i primjerima dobre prakse. Ali svakako da je osnovni cilj bio upoznati se sa politikom Evropske unije u oblasti turizma, tačnije održivog turizma.

Tokom prvog radnog dana blizu 40 učesnika imalo je priliku da se upozna sa politikama Evropske unije u oblasti životne sredine, izazovima i mogućnostima, ali i da dobijemo kompletnu sliku o načinu funkcionisanja ovog sistema i razriješimo sve nedoumice. Kada govorimo o turizmu postavlja se pitanje kako turističku industriju kao važnu ekonomsku i socijalnu kariku svake zemlje uklopiti u okvire koji neće narušiti prirodne vrijednosti? Predloge za rješavanje ovog pitanja dao nam je Mathieu Hoeberigs iz DG Enterprisea dok je Eko turizam kroz Leader program Evropske unije predstavio Jean-Michel Courades DG Agriculturea.

Posjeta Evropskom Parlamentu, koja je na programu bila drugog dana, ostavila je najveći utisak na sve učesnike programa. Bila je to dobra prilika da čujemo na koji način se vode rasprave u ovom parlamentu (većina učesnika se odlučila da sluša o problemima zagadjenja Baltičkog mora koje je nastalo kao posledica poljoprivrednih aktivnosti okolnih zemalja) ali i da se upoznamo sa njegovom strukturom i razgovaramo sa predstavnicima Zelene grupe u Parlamentu koju čini 55 članova. Naravno ova studijska posjeta je bila i odlična prilika da se predstave neki primjeri turističke valorizacije područja koja su od izuzetne važnosti za očuvanje vrsta kao što su kornjače na nekim plažama u Turskoj (WWF Turska) ali i planine Prokletije u Crnoj Gori (Nataša Kovačević, NVO Green Home) koje predstavljaju Emerald zonu i važno ptičije stanište, ali i buduće Natura 2000 područje. Bilo je veoma zanimljivo čuti na koji način se ostvaruje saradnje izmedju velike organizacije koja se bavi zaštitom životne sredine i turističkih operatera (Nicola Koschel WWF/Tour Operator Initiative). Cilj je bio pokazati koliko je važna ova saradnja i koliko mi možemo podstaći i velike turističke korporacije na razmišljanje i „uvući“ ih u zajedničke projekte. Izdvajam i zanimljivu i na duhovit način predstavljenu prezentaciju Zoltana Kuna iz Pan parkova o održivom turističkom razvoju u zaštićenim područjima.

Moderator sesija tokom trećeg i četvrtog dana, tokom kojih su prezentovani zanimljivi projekti i neki video zapisi bio je Christoph Stein iz WWF-ova Mediteranskog programa. Na kraju, može se reći da u svim zemljama koje su učestvovale u programu, najveći problem predstavlja masovni turizam koji ima ogroman pritisak i negativan uticaj na životnu sredinu, koji opet dovodi do gubitka staništa, mnogih biljnih i životinjskih vrsta ali i negativan uticaj na kulturna naslijedja i socijalna pitanja. Kao alternativno rješenje koje bi zadovoljilo kako potrebe onih koji žele da zaštite prirodne i kulturne resurse ali ne na uštrb ekonomskog i socijalnog razvoja, kako to mnogi znaju naglasiti, tako i ljubitelje naglog prosperiteta predlažemo održivi turizam kroz edukaciju i korišćenje postojećih potencijala na lokalnom i regionalnom nivou.

Sanja Svrkota, Green Home

Usvajanje Strategije o biološkoj raznolikosti

Nakon duge rasprave, europski ministri zaduženi za pitanja okoliša susreli su se 21. Lipnja u Luxenbourgu te prihvatili EU Strategiju o biološkoj raznolikosti, zajedno s njezinim ciljevima (u potpunosti implementirati Direktive o staništima i pticama/ ekološku mrežu Natura 2000; održavati ekosustave i njihove usluge; povećati doprinose poljoprivrede i šumarstva; osigurati održivo korištenje ribljih resursa; boriti se protiv invazivnih stranih vrsta; pokušati spriječiti globalni gubitak biološke raznolikosti). Radnje potrebne za postizanje ciljeva nisu bile uključene u ministarsku raspravu te postaju točkom dnevnog reda prilikom njihova novog susreta.

„Unatoč vrlo vidljivoj borbi za vlast koja se dogodila u Luxenbourgu među državama članicama pri odobravanju Strategije o bioraznolikosti, ohrabrujuće je vidjeti kako je okoliš i dalje visoko na političkom dnevnom redu“, kazao je Andreas Baumüller iz WWF-a. „Ipak, sve dok Strategija, zajedno s njezinim ciljevima, nije podržana konkretnim aktivnostima, ona ostaje bez prevelikog značaja i neće donijeti promijene potrebne da napokon zaustavimo gubitak biološke raznolikosti u Europi. To je kao da smo dobili prekrasno umotan dar, ali bez sadržaja u kutiji. Razočaravajuće!“

„Europa je najfragmentiraniji kontinent na svijetu i ozbiljno se mora zauzeti za zaštitu, ali i investiciju u prirodni kapital. Umjesto toga, Europa ga uništava! Poljsko predsjedovanje Europskom unijom imat će ključnu ulogu u postavljanju novih i odlučujućih reforma koje bi mogle voditi boljoj zaštiti okoliša te postaviti EU na put k održivom, pametnom i štedljivoj ekonomiji s niskom razinom ugljika do 2020. godine.

Strategiju možete pročitati na linku http://ngonatura2000.blogspot.com/2011/07/eu-biodiversity-strategy.html

EU Biodiversity Strategy

After a long debate, EU Environment Ministers met in Luxembourg on June 21 endorsed the EU Biodiversity Strategy, together with its targets. The 6 targets include:

- Target 1: Fully implement the Birds and Habitats Directives/Natura 2000;

- Target 2: Maintain and restore ecosystems and their services;

- Target 3: Increase the contribution of agriculture and forestry;

- Target 4: Ensure the sustainable use of fisheries resources;

- Target 5: Combat invasive alien species;

- Target 6: Help avert global biodiversity loss.
The six targets cover:
- Full implementation of EU nature legislation to protect biodiversity
- Better protection for ecosystems, and more use of green infrastructure
- More sustainable agriculture and forestry
- Better management of fish stocks
- Tighter controls on invasive alien species
- A bigger EU contribution to averting global biodiversity loss
The actions needed to achieve the targets were not included in today’s decision-making and postponed for further discussion. Andreas Baumüller, WWF Biodiversity Policy Officer said: “Despite the highly visible power struggle that happened today among member states on the endorsement of the EU Biodiversity Strategy, it is encouraging to see how environment still remains high on the political agenda.”
“However, as long as the strategy, together with its targets, is not supported by concrete actions, the strategy remains powerless and will not deliver the necessary changes needed to finally halt biodiversity loss in Europe. It’s like getting a nicely wrapped present, with nothing inside - so disappointing.”
“Europe is the most fragmented continent of the world and it seriously needs to take steps to start protecting and investing in its natural capital, instead of destroying it. The Polish Presidency will have a key role in setting decisive new reforms - EU Common Fisheries Policy (CFP), EU Common Agriculture Policy (CAP) and Multi-annual Financial Framework (MFF) - that could lead to better environmental protection and put the EU on the road to a ‘sustainable, smart, resource efficient and low-carbon economy’ by 2020.”

EU Biodiversity Strategy can me read here: http://ec.europa.eu/environment/nature/biodiversity/comm2006/pdf/2020/1_EN_ACT_part1_v7%5b1%5d.pdf

Payments for Ecosystem Services (PES)

Governments, communities, and NGOs share the responsibility of protecting the environment. Governments must work out the legal framework and in many cases be the direct procurers of some ecosystem services (public goods). Community and conservation NGOs must ensure that ecosystem services and PES schemes are pursued with equity

Water is one of the most important ecosystems. Bathing a young child in the April River, Pukapuki village in Papua New Guinea © Brent Stirton / Getty Images / WWF

Ecosystems and their “services”

Ecosystems support plant and animal life by maintaining the overall balance in nature. When functioning well, ecosystems also bring multiple benefits to people. These benefits range from provision of basic commodities, such as food and fuel, to spiritual benefits – for example, the aesthetically pleasing landscapes that we all enjoy.

The benefits that people get from nature are known as ecosystem services.

Ecosystem services can be roughly divided into:

* Supporting services – those services creating conditions necessary for the provision of all other ecosystem services, for example photosynthesis or soil formation,

* Provisioning services – all products coming from ecosystems, such as food, fibre, fuel, herbs and medicinal plants, genetic resources, drinking water,

* Regulating services – the capacity of ecosystems to regulate important natural processes, including the regulation of climate, quality and quantity of water, and

* Cultural services – non-material benefits from ecosystems, for example the aesthetic and recreational value of landscapes.

Today, through our activities, we often exploit natural resources, influencing the capacity of ecosystems to provide us with their beneficial services. Agriculture, forestry, fishing, even tourism can be hard for ecosystems to cope with. With our excessive activities we impact air quality, water purification processes, flood control, the Earth’s climate.

Payments for Ecosystem Services (PES) is an innovative approach to nature conservation

Payments for Ecosystem Services is the name given to a variety of arrangements through which the beneficiaries of environmental services, from watershed protection and forest conservation to carbon sequestration and landscape beauty, reward those whose lands provide these services with subsidies or market payments. Arranging payments for the benefits provided by forests, fertile soils and other natural ecosystems is a way to recognise their value and ensure that these benefits continue well into the future.

Payments for Ecosystem Services encourage the maintenance of natural ecosystems through environmentally friendly practices that avoid damage for other users of the natural resources. In addition to preserving natural resources, this method improves rural areas and rural lifestyles.

WWF and Payments for Ecosystem Services

WWF Danube-Carpathian Programme (WWF-DCP) has been developing a number of practical initiatives, including a major project “Promoting Payments for Ecosystem Services (PES) and Related Sustainable Financing Schemes in the Danube Basin”. The project team comprises 22 experts located in Bulgaria, Romania, Serbia, Ukraine, Austria and the USA, representatives of the WWF-DCP. The project encourages landowners to manage resources in a manner that ensures they continue to generate the environmental services we all need.

Global Environment Facility (GEF) is funding the project which will be implemented through UNEP and managed by WWF-DCP.

Model areas

On the Lower Danube in Bulgaria, we have identified two possible sites for demonstration projects: the area of Rusenski Lom, in the vicinity of Rusenski Lom Nature Park near the town of Ruse; and Persina Nature Park, a Natura 2000 and a Ramsar site. Both possible project sites are located within the designated area of the Lower Danube Green Corridor. Both nature park administrations are partners to the project. Possible activities and issues in the area of Rusenski Lom are focused on maintaining and enhancing the biodiversity values of Rusenski Lom Nature Park, maintaining existing High Nature Value Farmland, including pastures and meadows; converting some of the arable land along the Rusenski Lom River to grassland; marketing locally produced food and food products from the High Nature Value grasslands and meadows and implementing sustainable forestry management in the park forests.

In Persina Nature Park the main conservation targets are wetlands and fish populations. The PES schemes are planned to accumulate funds for restoration and preservation of wetlands. Private-funded PES schemes will be based on the potential and economic efficiency of use of biomass from wetlands.

Why should businesses care?

Many companies rely on natural resources, and securing the flow of ecosystem services may be directly related to their business’s bottom line. Water companies need functioning ecosystems to maintain water quality. Tourism companies want to preserve the landscapes and wildlife that attract their clients. Other businesses have a considerable environmental impact or produce significant harmful emissions; they may find that paying to increase the flow of ecosystem services (e.g. carbon offsets or biodiversity offsets) is an economical way to neutralise their footprint.

However, caring for the environment and paying for environmental services is not the sole responsibility of the private sector. Governments, communities, and NGOs share the responsibility of protecting the environment. Governments must work out the legal framework and in many cases be the direct procurers of some ecosystem services (public goods). Community and conservation NGOs must ensure that ecosystem services and PES schemes are pursued with equity—balancing the interests of people and nature—to increase job and income opportunities for the rural poor and deliver real, on-the-ground conservation.

Duska Dimovic, WWF

Plaćanje za usluge ekosistema

Mnoge se kompanije oslanjaju na prirodne resurse, te osiguravanje protoka usluga ekosistema može biti direktno povezano sa njihovim poslovanjem. Međutim, briga o životnoj sredini i plaćanje za usluge ekosistema (Payments for ecosystem services - PES) nije samo odgovornost privatnog sektora. Vlade, lokalne zajednice i nevladine organizacije takođe nose deo odgovornosti zaštite životne sredine.

Voda je jedan od ekosistema bez kojega nebi mogli živeti.
Pranje dječaka u reci April u selu Pakapuki u Novoj Gvineji© Brent Stirton / Getty Images / WWF

Ekosistemi i njihove “usluge”

Ekosistemi omogućavaju život održavajući sveukupnu ravnotežu u prirodi. Kada dobro funkcionišu, ekosistemi pružaju mnogostruke koristi ljudima. Ove koristi su širokog opsega - od obezbeđivanja osnovnih dobara, kao sto su hrana,voda i gorivo, do duhovnih koristi, kao sto su estetski lepi predeli u kojima svi uživaju.

Koristi koje čovečanstvo dobija iz prirode se nazivaju usluge ekosistema. One se mogu okvirno podeliti na:

* Usluge podrške – usluge koje stvaraju neophodne preduslove za odvijanje svih ostalih funkcija ekosistema, na primer: formiranje zemljišta ili fotosinteza

* Usluge snabdevanja – svi produkti koje dobijamo od ekosistema, na primer: fosilna goriva, drvna masa, voda za piće, hrana biljnog i životinjskog porekla, genetički resursi

* Usluge regulacije – usluge zasnovane na kapacitetu ekosistema da regulišu važne prirodne procese, kao što je klima, kvalitet i kvantitet vode itd.

* Usluge kulturnog značaja – nematerijalne koristi koje proizilaze iz očuvanih ekosistema, na primer, estetski i rekreacioni značaj predela.

U današnje doba, putem naših aktivnosti, preterano i nekontrolisano eksploatišemo prirodne resurse i time negativno utičemo na sposobnost ekosistema da nam pružaju svoje korisne usluge. Poljoprivreda, šumarstvo, ribarstvo, pa čak i turizam često prevazilaze kapacitet ekosistema. Putem naših neodrživih aktivnosti pogoršavamo kvalitet vazduha, ometamo procese prirodnog prečišćavanja vode i zaštite od poplava, utičemo na klimatske prilike na našoj planeti.

Plaćanje za usluge ekosistema je inovativni pristup ka očuvanju prirode

Plaćanje za usluge ekosistema je naziv za različite aranžmane putem kojih korisnici koji profitiraju od usluga ekosistema (od zaštite vodenih slivova i šuma, do deponovanje ugljenika i lepote predela) nagrađuju one čije zemljište obezbeđuje te usluge, putem subvencija, ili tržišnih plaćanja. Uspostavljanje šema plaćanja za koristi koje obezbeđuju šume, plodno zemljište i drugi prirodni ekosistemi je način da se izrazi priznanje njihove vrednosti i da se osigura kontinuitet njihovog postojanja i u budućnosti. Plaćanja za usluge ekosistema potstiče očuvanje prirodnih ekosistema putem aktivnosti koje ne štete životnoj sredini i na taj način čuvaju resurse i za druge korisnike, a pored toga pozitivno utiču na ruralne oblasti, potstiču njihov razvoj i unapređuju ruralni način života.

WWF i Plaćanja za Usluge Ekosistema

WWF Dunavsko-karpatski program razvio je brojne inicijative, uključujući i veliki projekat u Dunavskom slivu „Promovisanje Plaćanja za Usluge Ekosistema i šeme održivog finansiranja u slivu Dunava“. Projektni tim sačinjavaju 22 eksperta iz Bugarske, Rumunije, Srbije, Ukrajine, Austrije i SAD iz WWF Dunavsko-karpatskog programa. Projekat potstiče zemljoposednike da upravljaju resursima na način koji osigurava održivost usluga ekosistema koje su svima nama potrebne. Globalni fond za životnu sredinu (GEF) finansira projekat preko Programa životne sredine Ujedinjenih Nacija (UNEP) kao implementacione agencije, a realizuje ga WWF- Dunavsko-karpatski program.

Pilot područje

Na donjem toku Dunava u Bugarskoj identifikovane su dve lokacije za demonstrativne projekte: oblast Rusenski Lom, u blizini istoimenog parka prirode i grada Ruse, i park prirode Persina, koji je Natura 2000 i Ramsarsko područje. Obe lokacije se nalaze u sklopu Zelenog Koridora donjeg toka Dunava. Potencijalne aktivnosti u oblasti Rusenski Lom su fokusirane na očuvanju i unapređenju biodiverziteta parka prirode, uz istovremeno očuvanje postojećih poljoprivrednih površina visoke prirodne vrednosti, uključujući i pašnjake i livade, pretvaranjem nekih obradivih površina duž toka reke u pašnjake, promovisanjem lokalno proizvedene hrane i proizvoda sa pašnjaka i livade visoke prirodne vrednosti, i uvođenjem održivog upravljanja šumskim bogatstvom u šumama parka.

U parku prirode Persina cilj je očuvanje vlažnih staništa i ribljeg fonda. Planirano je da se putem šema plaćanja za usluge ekosistema skupe sredstva za obnavljanje i očuvanje vlažnih područja. Privatno finansirane PES šeme će biti zasnovane na potencijalu i ekonomskoj efikasnosti upotrebe biomase iz vlažnih područja.

Zašto bi kompanije bile zainteresovane?

Mnoge se kompanije oslanjaju na prirodne resurse, te osiguravanje protoka usluga ekosistema može biti direktno povezano sa njihovim poslovanjem. Kompanije koje sa bave flaširanjem i prodajom vode imaju jaku potrebu za funkcionalnim ekosistemima koji obezbeđuju dobar kvalitet vode. Turističke kompanije žele da predelii živi svet budu očuvani da bi privukli klijente. Neke delatnosti imaju znatan negativan uticaj na životnu sredinu, te je za njih plaćanje za održavanje ekosistemskih usluga (na primer carbon offsets or biodiversity offsets) ekonomični način da smanje svoj ekološki otisak.

Međutim, briga o životnoj sredini i plaćanje za usluge ekosistema nije samo odgovornost privatnog sektora. Vlade, lokalne zajednice i nevladine organizacije takođe nose deo odgovornosti zaštite životne sredine. Vlade moraju obezbediti pravni okvir, a u mnogim slučajevima i direktno promovisati neke usluge ekosistema (javna dobra). Lokalne zajednice i nevladine organizacije moraju da osiguraju da se usluge ekosistema i PES šeme sprovode pravedno, usaglasiti interese ljudi i prirode, a u cilju povećanja zaposlenosti i zarada za siromašno ruralno stanovništvo i uspešne zaštite prirode.

Duška Dimović, WWF

Regionalni sastanak “Natura 2000 i Okvirna direktiva o vodama”

Početkom srpnja u Podgorici je održan regionalni sastanak na kojem se razgovaralo o povezanosti ekološke mreže Natura 2000 s Okvirnom direktivom o vodama. Sastanak je održan u okviru projekta ”Jačanje kapaciteta javnog i civilnog sektora u Srbiji i u Crnoj Gori za usvajanje EU propisa iz područja zaštite prirode” koji financira Ministarstvo vanjskih poslova Norveške.

U Podgorici su se okupili predstavnici državnih i javnih institucija iz sektora voda i sektora zaštite prirode/biodiverziteta u Crnoj Gori, Srbiji, Bosni i Hercegovini i Hrvatskoj, kao i najaktivniji predstavnici NVO mreže za podršku Natura 2000, članovi mreže Natura 2000 Info Centar i Natura 2000 resursni centar Srbije. Predstavnici NVO-a pokazali su odlično razumijevanje trenutne siutuacije u zemljama regije, te su bili informirani o napretku i implementaciji direktiva u oba sektora.

Sudionici su imali priliku saznati više o ciljevima Okvirne direktive o vodama, Direktive o pticama i Direktive o staništima, a stručnjak za politiku upravljanja vodama, g. Sergiy Moroz iz Europskog ureda WWF-a dao je također i pregled postojećih vezа između Okvirne direktive o vodama (WFD) i obveza unutar ekološke mreže Natura 2000, te rokova do kаdа bi se morali ostvariti ciljevi svih triju direktiva za lokalitete Natura 2000 koji “zavise” od vode.

Uz rаzlike i sličnosti između direktivа, pokazani su i konkretni primjeri mjera zaštite i zajedničkog sustava praćenja stanja (monitoring). Više o iskustvu zemаljа člаnicа EU čuli smo od g. Fernanda Magdalena iz španjolskog Ministаrstvа okoliša, rurаlnog razvoja i pomorstva, konkretno o prihvatljivom ekološkom minimumu i riješenjima u Španjolskoj.

Kаko pomiriti zаštitu okoliša i socio-ekonomski rаzvoj aktualno je pitanje na koje je kroz prezentaciju Angele Klаuschen iz Mediteranskog programa WWF-a predstavljen legalni instrument korištenje izuzetаkа koji postoji u okviru ovih direktiva, te kako EU propisi nisu prepreka za novi rаzvoj ukoliko se pravilno razumiju i primjenjuju (vezа između HD čl. 6.3 i 6.4 i WFD čl. 4.7). Konkretnim primjerom integralnog plаnirаnja i uprаvljаnja na razini ekoloških sustava mogu se postići ciljevi svih triju direktiva, a primjer za to bio je prikaz dugoročne vizije Schelde ušćа u prekograničnom području između Belgije i Nizozemske.

Sudionici su imali priliku kroz rad u grupama razmijeniti informacije o napretku transponiranja direktiva i (ne)postojanju provedbenih mehanizama na nacionalnm razinama identificirati zаjedničke problema. Zemlje u regiji sada imaju jedinstvenu priliku iskoristiti iskustvo i greške europskih zemalja kako bi brže, efikasnije i uz manje sredstava integralno implementirale direktive iz sektora voda i zaštite prirode. Radne grupe su imale težak zadatak identificiranja zajedničkih prioriteta i davanja preporuka za budući rad kroz koji su ih vodile u čemu su im pomogle Duška Dimović i Andrea Štefan iz WWF-a.

Prezentacije sa sastanka možete pronaći na:

http://croatia.panda.org/dinarski_luk/natura_2000_u_srbiji_i_u_crnoj_gori/

Andrea Štefan, WWF

Proslava Dana Nature

Dan NATURA 2000 održan je početkom juna, a njime je pokrenuta ideja nominacije Vršačkih planina kao područja Natura 2000

Manifestacijom „Natura day“, održanom početkom juna na Vršačkim planinama, u organizaciji Ekološkog udruženja Avalon, promovisan je projekat „Od IBA područja ka Natura 2000“ i obeležen Dan zaštite životne sredine. EU Avalon pomenuti projekat realizuje u okviru šireg projekta „Parternske akcije za zaštitu biodiveziteta una zapadnom Balkanu“ unutar kojega postoji - podrška organizacijama i razvoj partnerstava kroz projekate. Taj projekat zajednički sprovode Mladi istraživači Srbije, WWF, Green Home i Sunce, a financiran je iz IPA fondova Evropske Unije.

"U okviru šest meseci, koliko će trajati realizacija projekta, Eko tim će na terenu Vršačkih planina i Deliblatske peščare prikupljati informacije o prirodnim vrednostima ovih područja sa aspekta budućeg dobijanja statusa Natura 2000 područja“, rekao je Čedomir Karović, koordinator projekta. Identifikacijom staništa i vrsta koja se nalaze u Dodacima direktiva o pticama i staništima koje predstavljaju pravni osnov mreže Natura 2000 mi zapravo iniciramo kandidovanje za dobijanje ovog statusa. To u budućnosti predstavlja daleko širi spektar mogućnosti za finansiranje i očuvanje, odnosno zaštitu ovih područja, zaključio je Karović.

Manifestacija „Natura day“, kao drugi značajan segment projekta, bila je prilika da se najšira javnost upozna sa vrednostima zaštićenih područja u našoj najbližoj okolini i uživa u lepoti prirode. Više od 200 gostiju, među kojima su bili i predstavnici ekoloških organizacija iz Rumunije i nekoliko gradova Srbije, uživalo je u širokoj lepezi ponuđenih programa, od nastupa pop-rok bendova i učešća u radu umetničkih radionica, do prezentacije o energetskoj efikasnosti u domaćinstvu, mini festivala ekološkog filma i uspona na vrh Lisičija glava uz edukaciju o Vršačkim planinama kao zaštićenom prirodnom dobru.

2Kao i prilikom oraganizovanja Eko kampova prethodnih godina, naš najvažniji cilj je i ovog puta bio da što više ljudi doživi prirodu i sve one prijatnosti koje smo gotovo zaboravili živeći u urbanoj sredini“, rekao je Budimir Babić, predsednik EU Avalon. „Za nas je od posebnog značaja bilo da budu deo drugačije atmosfere koja podrazumeva opšteprisutnu pozitivnu energiju, te otvorenost za dublju komunikaciju sa prirodom“.

Prema rečima Babića, avaloncima su u tome značajno pomogle i kolege iz drugih ekoloških organizacija, posebno CEFIX-a koji je partner na projektu, ali i predstavnici vršačke male privrede.

Daniela Stojanov
fotografije: Jelena Gorički